ماساژ و كوفتگي عضلاني

اثر ماساژ بر كوفتگي عضلاني تاخیری عضلات پشت ران در مردان جوان غيرورزشكار

هدف از انجام اين تحقيق، بررسي اثر ماساژ بر كوفتگي عضلاني تأخ يري در مردان جوان غير ورزشكار است. 14 پسر غيرورزشكار دانشجو (سن 24/28± /1 14 سال، قد 1 75± /0 48/ متر، وزن 73 14/ ± /5 43 كيلوگرم، شاخص تودة بدني 23/42± /1 06 كيلوگرم بر مترمربع و چربي بدن 14 71± /1 35/ درصد) بهصورت داوطلبانه در اين پژوهش شركت كردند.

آزمودنيها بهطور تصادفي به دو گروه ماساژ و شاهد تقسيم شدند. كوفتگي عضلاني تأخ يري با اجراي سه نوبت 15 تايي با 70 درصد يك تكرار يشيب نه توسط دستگاه خمكنندة زانو، با انقباض برونگرا ايجاد شد. دو ساعت بعد از انجام پروتكل تمريني، گروه تجربي به مدت 20 دقيقه ماساژ دريافت كرد . كراتينكيناز و نوتروف لي هاي پلاسما، قدرت بيشينه، دامنة حركتي مفصل زانو و ميزان درك درد، 24 و 48 ساعت پس از تمرين بررسي شد.

پس از اطمينان از طبيعي بودن توزيع دادهها با استفاده از آزمون كلموگر فو -اسميرنف، نتايج آزمون آماري تحليل واريانس با اندازه- يريگ مكرر و آزمون t مستقل نشان داد كه ماساژ تأث ري معنيداري بر ميزان كراتين كيناز پلاسما، قدرت بيشينه و دامنة حركتي مفصل زانو در 24 و 48 ساعت بعد از تمرين ندارد (p≥ /0 05)، ولي بر ميزان نوتروف لي هاي پلاسما (P /0= 026) و درك درد (P /0= 004 ) بين 24 تا 48 ساعت پس از تمرين تأث ري معنيداري دارد. با توجه به نتايج بهدست آمده، انجام 20 دقيقه ماساژ، دو ساعت پس از فعاليتي كه موجب آسيب عضلاني يم شود، نميتواند عملكرد عضلات همسترينگ را بهبود دهد، ولي در كاهش شدت درد و ميزان نوتروف لي هاي پلاسما، 24 الي 48 ساعت پس از تمرين مؤثر است.

مقدمه حالتي ناخوشايند همراه با احساس درد و ناراحتي است كه معمولاً 1 كوفتگي عضلاني تأخ يري بعد از انقباضهاي برونگرا و فعاليتهاي غيرعادي رخ ميدهد 1- 3( ). شدت درد پس از 2 DOMS، در 24 ساعت اوليه افزايش مييابد، با گذشت 24 تا 48 ساعت به اوج خود ميرسد و بعد از پنج تا هفت روز كاهش مييابد 3 ، )1).

درد عضلاني اغلب بهصورت سفتي، ضعف و گرفتگي در عضلات درگير تعريف يم شود و به يو ژه، هنگام حركت و لمس عضلة آسيب ديده بروز يم كند 4 ، )3). نتايج مطالعات نشان ميدهد كه DOMS در اثر آسيب به ساختار عضلاني بهوجود ميآيد )5( . اگرچه سازوكار اصلي و دقيق آن تاكنون مشخص نشده است، اما نظريههاي متعددي در مورد سازوكارهاي احتمالي آن ارائه شده كه نظرية التهاب و آسيب عضلاني از مهمترين آنهاست 4 ،2 ، )1).

طبق اين نظريهها ميتوان گفت آن دسته از آسيبهاي عضلاني كه با DOMS همراه است موجب بروز پاسخهاي ايمني ميشود و رويدادهاي بيوشيميايي همراه با اين پاسخها ً، احتمالا به التهاب و كوفتگي منجرميشوند 6(. ، )5 دو تا چهار ساعت بعد از سلولهاي آسيبديده باعث جذب 3 از شروع آسيب عضلاني، آزاد شدن عامل كيموتاكسيك 4 نوتروفيلها به محل آسيب ميشود .

نوتروفيلها در خون تجمع كرده، براي از بين بردن سلولهاي آسيبديده به بافتهاي عضلاني تراوش ميكنند 8( ، )7 ، اما عملكرد آنها كاملاً تحت كنترل نيست و به بافتهاي عضلاني سالم نيز آسيب ميرسانند؛ در نتيجه آسيب عضلاني را افزايش ميدهند 9 ، )8). در نهايت، آسيب عضلاني و فرآيند التهاب باعث تحريك نورونهاي حسي نوع III و IV و ايجاد احساس درد و ناراحتي ميشود 10 ، )3).

براي كمك به كاهش ميزان تخريب و كوفتگي عضلاني راهبردهاي مختلفي بررسي شده است كه از بين آنها يم توان به فعال تي هايي مانند كشش، ماساژ ، سرمادرماني، اولتراسوند و مصرف داروهاي ضد 5 التهابي مانند آسپرين، ايبوپروفن، استامينوفن و همچنين مصرف مكملهاي غذايي مانند ويتامين C ،E و، كراتين … اشاره كرد 1- 5( ). هيچيك از اين روشها طوبه ر كامل قادر به كاهش DOMS نيست 9( ). از ماساژ بهطور گسترده براي كاهش آسيب و خستگي عضلاني بعد از فعاليت ورزشي استفاده يم شود و از عموميتر ني روشهاي درماني است (13 – 11).

اثر ماساژ بر كوفتگي عضلات تأخيري در …… 75 تحقيقات اخير نشان يم دهد كه تقر ًيبا بيش از 45 درصد درمانهاي فيزيوتراپي را ماساژ تشكيل يم دهد ( 14). بسياري از مربيان و ورزشكاران براساس تجربهها و مشاهداتشان بر اين عقيدهاند يمكه ماساژ تواند اثرات مفيدي همچون افزايش حس سلامت ،ي گردش خون و كاهش تنش عضلاني داشته باشد (16 ،15).

با وجود اين، دلايل فيزيولوژيك كافي براي تأييد نقش ماساژ در كاهش آسيب عضلاني پس از فعاليت برونگرا وجود ندارد (13 ،12). با اين حال، در برخي پژوهشها به اثرات مثبت فيزيولوژيكي و رواني ماساژ اشاره شده است. محققان اظهار كردهاند كه ماساژ اثرات متفاوتي ايجاد ميكند، موجب بهبود عملكرد جسماني ميشود و سرعت ترميم بافتهاي آسيبديده را بهوسيلة افزايش جريان خون و لنف تسريع ميكند 9( ، 14 ،13).

اگر ماساژ در اولين مرحلة التهاب انجام دشو ( دو تا چهار ساعت بعد از فعاليت آس بي زا )، ممكن است فشار مكانيكي اعمال شده بهوسيلة ماساژدهنده درد عضلاني را كاهش دهد 18 ، )9). برخي شواهد پژوهشي هم نشان دادهاند كه ماساژ موجب افزايش تعداد نوتروفيلهاي رد گردش ميشود و از تجمع آنها در بافت آسيبديده جلوگيري ميكند و بدين طريق باعث كاهش آسيب در بافتهاي سالم مي دشو ( 14،17). به لحاظ تئوري، كاهش تجمع نوتروفيلها، آسيب عضلاني ايجاد شده بهوسيلة فرآيند التهاب را كاهش ميدهد ،و در نتيجه كوفتگي عضلاني و درد كاهش مييابد ( 20 ،19).

همچنين، ماساژ درماني موجب بهبود گردش خون و جريان لنف ميشود كه از تورم و ادم بعد از كوفتگي پيشگيري ميكند ( 22 ،21 .) از سوي ديگر، افزايش اكسيژن در اثر ماساژ درماني موجب بازگشت سريعتر كلسيم به شبكة ساركوپلاسمي ميشود و از فعال شدن عوامل آسيبزا توسط كلسيم جلوگيري ميكند 9( ). نوع و مدت اجراي ماساژ ميتواند متنوع باشد.

معمولاً در تحقيقات، از ماساژ كلاسيك سوئدي استفاده ميشود كه شامل پنج تكنيك است و زمان اجراي آن از 10 تا 30 دقيقه متغير است و در زمانهاي مختلف (قبل، حين و بعد از تمرين) انجام ميشود ( 23 ،18). در حال حاضر، نتايج برخي مطالعات نشان يم دهد كه انجام ماساژ بلافاصله بعد از فعاليت برونگرا هيچ تأث ري ي در كاهش كوفتگي و علائم عملكردي و يب وش ايمي يي آن ندارد 24 ،23 ،13 ، )9).

از طرف ديگر، شواهد كافي در حمايت از اجراي ماساژ، دو ساعت پس از فعاليت برونگرا وجود ندارد و تنها چند تحقيق در اين زمينه انجام شده است. تيديوس و همكاران (1995 ) نشان دادند 10دقيقه ماساژ با حركات مالشي موزون بلافاصله بعد از تمرين بر جريان خون، قدرت عضلات و سطح درد تأثيري ندارد و تمرينات سبك بهتر از ماساژ موجب افزايش گردش خون و كاهش دماي بدن ميشود ( 25). اسميت و همكاران (19 ( 1994 آزمودني را به دو گروه ماساژ و شاهد تقسيم كردند. دو ساعت بعد از اجراي انقباض برونگرا در عضلات آرنج، گروه تجربي 30 دقيقه ماساژ به سبك سوئدي دريافت كرد و گروه شاهد استراحت نمود.

نتايج تحقيق نشان داد در گروه ماساژ تعداد نوتروف لي هاي در گردش افزايش و ميزان درد و سطح كراتين كيناز پلاسما كاهش يافت (18). براي ارزيابي اثر ماساژ بر نوتروف لي ها، خلق و خو و درد، هيلبرت و همكاران (18(2003 آزمودني را بهطور تصادفي به دو گروه شاهد و ماساژ تقسيم كردند. دو ساعت بعد از اجراي تمرين، گروه تجربي به مدت 20 دقيقه ماساژ سوئدي دريافت كردند.

نتايج تحقيق نشان داد درد 48 ساعت بعد از تمرين كاهش يافت، اما تفاوتي در حداكثر گشتاور عضلاني، خلق و خو و شمار نوتروف لي ها ديده نشد 9( ). براي مطالعة توانايي ماساژ در تغيير التهاب و درد عضلاني، لاي فوت و همكاران (31 ( 1997 آزمودني را به دو گروه شاهد و تجربي تقسيم كردند. هر دو گروه انقباض برونگرا در عضلات ساق پا انجام دادند. گروه تجربي بلافاصله و 24 ساعت بعد از تمرين، 10 دقيقه ماساژ به شكل افلوراژ دريافت كردند و گروه شاهد قبل از اجراي انقباض برونگرا، حركات كششي آهسته انجام دادند. نتايج نشان داد ماساژ نميتواند ميزان درد، حجم عضلات (تورم) و سطح كراتين كيناز پلاسما را تغيير دهد.

آنها نتيجه گرفتند كه ماساژ نميتواند پاسخهاي التهابي را كاهش دهد؛ بنابراين بر DOMS تأث يري ندارد (22). متأسفانه تحقيقات انجام شده در اين زمينه در داخل كشور بسيار اندك است و از آنجا كه ماساژ در بين مربيان و ورزشكاران طرفداران زيادي دارد و همچنين با توجه به كمبود شواهد علمي معتبر در تأييد اثر آن بر كاهش DOMS و علائم عملكردي آن، انجام تحقيقاتي در اين زمينه ضروري به نظر يم رسد . هدف اين تحقيق ارزيابي اثر ماساژ بر كوفتگي عضلاني تأخ يري در مردان جوان غير ورزشكار است.

در پژوهش حاضر قدرت عضلاني، دامنة حركتي، كراتين كيناز و ميزان نوتروفيلهاي پلاسما به همراه ميزان درك درد اندازهگيري ميشود. نتايج اين تحقيق به اين دليل اهميت دارد كه ميتواند شواهد معتبري در توصيه و تجويز استفاده از ماساژ براي كاهش DOMS يا بي اثر بودن آن ارائه كند.